بررسی مقایسهای گفتمان روشنفکری دینی مهدی بازرگان و علی شریعتی
thesis
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده حقوق و علوم سیاسی
- author مهرداد نصیری مبارکه
- adviser محمدتقی قزلسفلی احمد رشیدی
- publication year 1393
abstract
این پژوهش به مقایسهی گفتمان روشنفکری دینی مهدی بازرگان و علی شریعتی می پردازد. پرسش بنیادین این جستار، عبارت است از اینکه دال مرکزی درخرده گفتمان روشنفکری دینی بازرگان و خرده گفتمان روشنفکری دینی شریعتی چیست و چگونه دال های شناور، حول دال مرکزی مفصل بندی شدهاند؟ نگارنده در پاسخ به این پرسش تلاش نموده است تا با پایبندی به روش تحلیلی _ توصیفی وگفتمانی و پس از بحث از نظریه گفتمان لاکلائو وموفه، فرضیه مورد نظرخود مبنی براینکه «دال مرکزی درخرده گفتمان بازرگان، اسلام علمی- تجربی و درخرده گفتمان شریعتی، اسلام اجتماعی-انقلابی است و این موضوع برابعاد مختلف اندیشه ی آنها درباب روش حکومتداری مطلوب، حاکمیت، رهبری جامعه و شیوه تعیین آن، کارویژه دولت و نوع نگاه آن ها به غرب و.... تاثیرمی گذارد» را به آزمون گذارد؛ تفسیر علمی بازرگان از اسلام و زمینه و زمانه وی، سبب برتری دال مرکزی، اسلام علمی- تجربی در اندیشه های او و تفسیر جامعهگرایانه شریعتی از اسلام و زمینه و زمانه وی، سبب برتری دال مرکزی اسلام اجتماعی- انقلابی در اندیشه وی شده است. روش حکومت داری مطلوب بازرگان، لیبرال دموکراسی و روش حکومت داری مطلوب شریعتی، دموکراسی متعهد یا هدایت شده است. در خرده گفتمان تجربه محور بازرگان، حاکمیت از آن مردم و حق رهبری با فرد منتخب مردم است و شیوه تعیین آن نیز انتخاب از جانب مردم است؛ که کارویژه آن فضاسازی برای هدایت افراد انسانی است؛ درحالی که درخردهگفتمان اسلام اجتماعی- انقلابی شریعتی، حاکمیت و حق رهبری به رهبر ایدئولوگ متعهد واگذار شده است که تعیین آن نه از راه انتخاب و نه از راه انتصاب است. اوامامت را یک حق ذاتی ناشی از ماهیت شخصی، که منشا آن خود امام است، می داند و در همین راستا معتقد است که دولت، رهبری و تربیت مردم را به بهترین شکل و بر اساس مکتب تعهد میکند. در غرباندیشی نیز، از دو بعد غرب (علم و تمدن و استعمارغرب)، بازرگان در رویکرد ایجابی به علم و تمدن غرب، روش علمی حاکم بر غرب را می پذیرد و در رویکرد سلبی، انتقاداتی از برای خلا معنویت، به رویهی علمی و تمدنی غرب وارد میکند و در بررسی عوامل عقب ماندگی کشورها اصولا استعمار برای او کمتر مطرح است. درحالی که شریعتی در رویکرد ایجابی نسبت به غرب، مواجهه ای همدلانه با روش علمی غرب دارد، با این حال تبعات منفی علم و تمدن غرب را، از موضع یک جهان سومی انقلابی دوراز نظر نمیدارد؛ در رابطه با استعمار نیز، نسبت به غرب بدبین و معتقعد به الیناسیون فرهنگی و استعمارکشورهای جهان سوم از جانب غرب است.
similar resources
نسبت سوژه و اقتدار در گفتمان روشنفکری دینی در آستانه انقلاب(مطالعه موردی علی شریعتی)
این مقاله حول مسأله اقتدار و نسبت آن با سوژه آزاد مدرن در ایران امروز اختصاص دارد. فرض مقاله آن است که سامان‌دهی سیاسی جامعه ایرانی از مقطع ورود به دوران مدرن، جز با وصول به الگویی از نسبت میان اقتدار و سوژ‌گی مقتضی جامعه مدرن امکان‌پذیر نیست. در دوره‌های مختلف تلاش‌های متعددی برای برساختن این دوگانه صورت پذیرفته است به طوری که می‌توان استدلال کرد؛ تنها اندیشه‌هایی در عرصه...
full textبررسی مفهوم روشنفکری دینی و نواندیشی دینی در ایران معاصر؛ با تاکید بر دیدگاه های علی شریعتی و مرتضی مطهری
full text
تجزیه و تحلیل گفتمان علم گرایانه مهدی بازرگان
مقاله حاضر در پی آن است تا با نگاهی موشکافانه آراء و اندیشه های منظومه فکری مهدی بازرگان را مورد واکاوی و مداقه قرار دهد. حقیقت امر آن است که دستگاه فکری مهدی بازرگان را در دو مرحله فکری می توان مورد بررسی و شناسایی قرار داد. بازرگان در مرحله اول تفکر خویش، تلقی حداکثری از دین را...
full textبازنمایی غرب در گفتمان سیاسی علی شریعتی
نحوه مواجهه با غرب یکی از مولفههای اصلی فضای اندیشهای ایران است که وقوع انقلاب اسلامی ایران نیز محصول همین دغدغهمندی می باشد. شریعتی در قالب پارادایم نقد غربزدگی سعی داشت تا با خلق معناها و مضامین جدید برگرفته از عناصر سنتی، مذهبی، اسطورهای و مدرن به ارائه تصویری از غرب در چارچوب گفتمان سیاسی خود بپردازد که دارای جلوهای متمایز از قبل باشد. در این مقاله از آموزههای مطالعات پسااستعماری و ...
full textبررسی رابطه دین و دموکراسی در نواندیشی دینی؛ مطالعه موردی مهدی بازرگان
ارتباط میان دین و سیاست و ماهیت و چگونگی برپایی حکومت مطلوب، همواره از مسائل مهم در اندیشه معاصر ایران بوده است. عده ای دیانت را به کل از سیاست برکنار دانسته و عده ای سیاست ما را عین دیانت ما قلمداد کرده اند. در این میان اما دموکراسی و امکان یا عدم امکان برپایی آن به عنوان نمونه ی حکومتی مطلوب در جامعه ی ایران از موارد مورد توجه روشنفکران بوده و هست. مهدی بازرگان به عنوان یکی از نوگرایان دینی ا...
full textروشنفکری دینی بررسی دیدگاه های شریعتی، نصر، سروش و آوینی
سوال محوری رسال? حاضر که با عنوان "روشنفکری دینی در ایران: بررسی دیدگاه های شریعتی، نصر، سروش و آوینی" نگاشته شده است، عبارت است از: دیدگاه های شریعتی، نصر، سروش و آوینی نسبت به مسأله های روشنفکری و روشنفکـری دینی ایران؛ سنت و تجدد، دین و سکولاریسم، خود و غرب (هویت) و حکومت و حاکمیت چیست؟ برای یافتن پاسخ پرسش فوق فرضیه های زیر مطرح گردید: 1- نصر و آوینی به نقد رادیکال مدرنیته و توجه به سنت ها...
15 صفحه اولMy Resources
document type: thesis
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده حقوق و علوم سیاسی
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023